Podstrona: Regionalne Centrum Doskonałości na Politechnice Rzeszowskiej / POLITECHNIKA RZESZOWSKA im. Ignacego Łukasiewicza

Od 2019 r. na Politechnice Rzeszowskiej realizowany jest projekt „Regionalne Centrum Doskonałości Automatyki i Robotyki, Informatyki, Elektrotechniki, Elektroniki oraz Telekomunikacji Politechniki Rzeszowskiej” finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji i Nauki pod nazwą „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” w latach 2019–2023 nr projektu 027/RID/2018/19, kwota finansowania 11 999 900 zł.

Koordynatorzy zadań

Zadania w ramach projektu koordynują: dr hab. inż. Piotr Gierlak, prof. PRz, dr hab. inż. Mariusz Węglarski, prof. PRz, dr hab. inż. Tomasz Kapuściński, prof. PRz, dr hab. inż. Mariusz Korkosz, prof. PRz, dr hab. inż. Robert Hanus, prof. PRz, dr inż. Grzegorz Dec, dr inż. Łukasz Ciura. Kierownikiem projektu jest dr inż. Andrzej Paszkiewicz.

Opis projektu

W jakim celu projekt jest realizowany?

Wszystkie projekty realizowane przez Politechnikę Rzeszowską wpisują się w strategię uczelni i mają na celu podnoszenie jej potencjału naukowego, prowadzenie innowacyjnych badań, wymianę doświadczeń z otoczeniem społeczno-gospodarczym, a także wdrażanie nowoczesnych form dydaktycznych do procesu kształcenia studentów. Podobnie jest w przypadku tego projektu, z tą jednak różnicą, że większość projektów jest ukierunkowana na ściśle określone zadanie, natomiast projekt RID obejmuje swym zakresem zarówno inwestycje w nowoczesną aparaturę badawczą, prowadzenie badań w wielu obszarach oraz rozwijanie nowoczesnych metod dydaktycznych.

W takim razie, czy do tej pory Politechnika Rzeszowska nie realizowała tego typu działań?

Politechnika Rzeszowska od lat jest wiodącym ośrodkiem naukowym w regionie, z dużym potencjałem oddziaływania na otoczenie społeczno-gospodarcze. Należy jednak pamiętać, że światowa nauka nie stoi w miejscu, wręcz przeciwnie wzrost poziomu gospodarczego w większości obszarów naszego globu spowodował, że zarówno państwowe, jak i prywatne ośrodki badawczo-rozwojowe prowadzą ogromną, niespotkaną do tej pory liczbę innowacyjnych badań i projektów. Nasza uczelnia musi  więc podejmować liczne projekty, szukać nowych źródeł finansowania w celu stworzenia odpowiednich warunków do inkubacji nowych pomysłów, prowadzenia innowacyjnych badań i budowania atrakcyjnej oferty kształcenia przyszłych kadr dla przemysłu oraz administracji publicznej. Biorąc pod uwagę skalę tego projektu, stanowi on ważny, chociaż nie jedyny element tworzący przestrzeń badawczą Politechniki Rzeszowskiej.

W jakim stopniu projekt jest innowacyjny?

Założenia projektu obejmują integrację z punktu widzenia koncentracji zasobów, współpracy pomiędzy środowiskiem akademickim a sektorem publicznym i prywatnym, wspieranie lokalnych społeczności, interdyscyplinarność oraz tworzenie podwalin umożliwiających opracowanie nowych technologii i rozwiązań. Projekt ten wymusza zatem niejako holistyczne podejście do działań podejmowanych przez uczelnię. Należy zdawać sobie sprawę, że podwalinami wszelkiej innowacji jest elastyczność i gotowość podejmowania trudnych wyzwań oraz adaptacji do ciągle zmieniających się warunków. Dlatego też określone w projekcie zadania uwzględniają sztuczną inteligencję, wirtualną rzeczywistość, adaptacyjne systemy sterowania, nowatorskie metody identyfikacji produktów, nowe układy napędowe, systemy pomiarowe i diagnostyczne, technologie generacji i gromadzenia energii elektrycznej dla systemów o charakterze krytycznym, a także modelowanie przyrządów optoelektronicznych itp.

Czy możemy powiedzieć o opracowanych technologiach i rozwiązaniach dla przemysłu?

Naukowcy z Politechniki Rzeszowskiej opracowali wiele rozwiązań, które mają olbrzymi potencjał wdrożeniowy, a część z nich już została wdrożona u partnerów z przemysłu. Przykładem takich rozwiązań jest system informatyczny umożliwiający diagnostykę i nadzorowanie urządzeń i procesów technologicznych, wykorzystujący m.in. algorytmy sztucznej inteligencji. Opracowane rozwiązanie umożliwia gromadzenie danych z wielu obszarów, w tym przemysłowych i smart city. Dodatkowo pozwala zaplanować np. działania serwisowe związane z wymianą narzędzi i podzespołów wytwórczych, wyprzedzając tym samym potencjalne awarie. Biorąc pod uwagę znaczenie przemysłu lotniczego dla naszego regionu, należy wspomnieć o badaniach, które zaowocowały m.in. opracowaniem demonstratora technologii inspekcji silnika lotniczego czy też zautomatyzowanych systemów sterowania robotami przemysłowymi podczas procesów technologicznych. Innym przykładem opracowanych w projekcie rozwiązań jest zastosowanie struktur tekstronicznych z interfejsem RFID przeznaczonych dla przemysłu tekstylnego. Układ taki może być ukryty np. w guziku lub innym ozdobnym elemencie ubrania. Integracja elementów tekstylnych z elementami elektronicznym, w tym antenami, za pomocą powszechnie wykorzystywanych metod szwalniczych otwiera olbrzymie możliwości ich zastosowania. Wdrożenie takich rozwiązań do produkcji pozwala z jednej strony śledzić cały cykl życia danego produktu, a z drugiej strony w przyszłości automatycznie dostosowywać programy piorące do wymagań danego produktu tekstylnego. Kolejnym bardzo istotnym z punktu widzenia praktycznego zastosowania obszarem prac realizowanym w projekcie było opracowanie i rozwijanie układów kontrolno-sterujących z przeznaczeniem dla rzeczywistych systemów sterowania jednostek pływających i systemów dla energetyki. Dostrzegany jest również potencjał we wdrożeniu tego systemu w przemyśle spożywczym. Oczywiście, nie sposób wymienić wszystkich rozwiązań powstałych w ramach realizacji projektu „Regionalnej Inicjatywy Doskonałości” na Politechnice Rzeszowskiej. Przez organizowanie seminariów oraz konferencji uczestnicy projektu starają się docierać do różnych grup społecznych i biznesowych w celu promowania wyników naszych badań.

Jakie dodatkowe korzyści z perspektywy czasu dla naszego regionu przyniesie ten projekt?

Najpierw należy zaznaczyć, że dla Podkarpacia zdefiniowano konkretne inteligentne specjalizacje, takie jak lotnictwo i kosmonautyka, jakość życia, motoryzacja, informatyka i telekomunikacja. Specjalizacje te określają szczególnie ważne obszary działania, które powinny być wspierane i rozwijane w regionie. Wszystkie prace objęte realizacją projektu „Regionalnej Inicjatywy Doskonałości” są dostosowane do tych specjalizacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na dwa cele projektu, a mianowicie doprowadzenie do akredytacji dwóch laboratoriów: Kompatybilności Elektromagnetycznej EMC oraz Badań i Kalibracji EML. Laboratoria te stanowią kluczowy element pozwalający na współpracę uczelni z przemysłem i realizację badań i usług. W tym momencie laboratoria są już gotowe do świadczenia usług dla przemysłu i należy spodziewać się, że w ciągu kilku miesięcy uzyskają odpowiednie certyfikaty.

Dużo mówi się o koegzystencji nauki i przemysłu, a co ze społeczeństwem?
Czy poszczególne grupy społeczne mogą liczyć na wsparcie ze trony naukowców?

Jest to bardzo ważne i trafnie postawione pytanie z perspektywy wzrastającej świadomości społecznej w zakresie dążenia do poprawy jakości życia. Jak już wspomniano, jakość życia to jedna z inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego, której realne urzeczywistnienie ma zapewnić ochronę środowiska oraz zwiększyć komfort życia mieszkańców. Oczywiście, społeczeństwo i jego potrzeby są bardzo zróżnicowane i nie sposób w ramach jednego projektu chociażby dotknąć w niewielkim stopniu wszystkich jego aspektów. Należy pamiętać, że nauka powinna również służyć różnym grupom społecznym, które szczególnie tego wsparcia potrzebują. Dlatego też w ramach prowadzonych prac B+R opracowano algorytmy oraz narzędzia tworzące i rozwijające system rozpoznawania polskiego języka migowego. System ten oparty jest na interakcji człowiek–komputer i stanowi wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami. System ten ciągle jest rozwijany dzięki współpracy z Podkarpackim Stowarzyszeniem Głuchych. Właśnie dzięki projektowi RID możliwe było zaangażowanie przedstawicieli tego środowiska do rozwoju wspomnianego systemu. Odnosząc się do jakości życia, należy wspomnieć o powstałych w ramach projektu systemach i algorytmach umożliwiających inteligentne monitorowanie ruchu drogowego, a także przy wsparciu nowoczesnych technologii komunikacyjnych, takich jak 5G, RFID, pozwalających na zwiększenie efektywności sterowania ruchem drogowym w mieście oraz usprawnienie zarządzania miejscami postojowymi. Miejmy nadzieję, że tego typu rozwiązania w niedalekiej przyszłości będą mogły być implementowana w rzeczywistych systemach tworzących inteligentne miasta.

A co z procesem kształcenia? Uczelnie mają przecież za zadanie kształcić przyszłe kadry pracowników?

Należy pamiętać, że ciągły rozwój naukowy kadry Politechniki Rzeszowskiej wpływa pozytywnie na proces kształcenia studentów. Naukowcy, którzy prowadzą innowacyjne badania o dużym znaczeniu dla przemysłu i społeczeństwa, mogą przekazywać ważną dla ich przyszłości wiedzę i jednocześnie budować w tych młodych ludziach świadomość wyzwań i potrzeb, z jakimi w krótkim czasie przyjdzie się im zmierzyć na wymagającym rynku pracy, zwłaszcza w branżach wysokich technologiach, takich jak przemysł lotniczy, motoryzacyjny, energetyczny, jak również informatyczny i telekomunikacyjny. Co więcej, w ramach projektu analizowane i rozwijane były najnowsze technologie wirtualnej rzeczywistości pod kątem wykorzystania ich w procesie kształcenia studentów i inżynierów. Rezultatem tych prac było opracowanie systemów, które wykorzystują środowisko wirtualnej rzeczywistości podczas zajęć ze studentami na Wydziale Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej. Opracowano rozwiązania, które wskazują duży potencjał podnoszenia kwalifikacji kadry inżynierów w zakresie obsługi maszyn sterowanych numerycznie, zdalnej obsługi robotów przemysłowych, druku 3D itp.

Co dalej?

Tego typu projekty stanowią swego rodzaju wyzwalacz potencjału tkwiącego w środowisku akademickim. Nie są realizowane jedynie dla uzyskania chwilowych celów, lecz pozwalają budować solidne podwaliny rozwoju naukowego w kolejnych latach. W związku z tym na Politechnice Rzeszowskiej zostało powołane Regionalne Centrum Doskonałości Automatyki i Robotyki, Informatyki, Elektrotechniki, Elektroniki oraz Telekomunikacji, którego zadaniem będzie zapewnienie transferu wiedzy, technologii i uzyskanych doświadczeń do otoczenia społeczno-gospodarczego, w tym funkcjonującego w regionie przemysłu, administracji publicznej oraz osób indywidualnych. Zbudowane w ramach projektu stanowiska badawcze będą z pewnością służyć naukowcom w dalszych badaniach, a uzyskane doświadczenie i nawiązana współpraca międzynarodowa tylko wzmocnią budowany od lat potencjał Politechniki Rzeszowskiej.