Wernisaż wystawy fotograficznej „Czarne Złoto – historia oleju skalnego na fotografii”
24 listopada br. w holu Regionalnego Centrum Dydaktyczno-Konferencyjnego i Biblioteczno-Administracyjnego Politechniki Rzeszowskiej odbyło się otwarcie wystawy fotograficznej „Czarne Złoto – historia oleju skalnego na fotografii”. Autorem zdjęć i pomysłodawcą projektu jest Jakub Jan Kaska, artysta-fotograf doskonalący się w XIX-wiecznej technice fotografii.
Wystawa obejmuje cykl zdjęć, powiększeń ze szklanych negatywów kolodionowych, które autor wykonał w Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego w Bóbrce. Jest dostępna dla zwiedzających do 10 grudnia br. Został również wydany bezpłatny katalog on-line z fotografiami z projektu, który autor udostępnia wszystkim zainteresowanym. Katalog do wystawy z bezpłatną licencją do wyświetlania i pobierania dostępny jest pod linkiem: https://indd.adobe.com/view/faf2bfdc-f561-4bc9-b92b-104efbc698b7?fbclid=IwAR2A1zWuCxTyDecrpHzcnpwKAZtCfh-s5Ehyh0oj_OyA66QV4PNTIzZjm-w
Projekt „Czarne Złoto – historia oleju skalnego na fotografii” zakładał stworzenie serii fotografii w historycznej technice mokrego kolodionu (1851 r.), których tematem będą obiekty i przestrzeń Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce. Projekt został sfinansowany z programu stypendialnego „Kultura w sieci” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Więcej informacji na temat projektu można znaleźć pod adresem: https://www.facebook.com/czarnezlotofotografia/
Jakub Jan Kaska podkreśla: „pomysł na cykl fotografii przedstawiających najstarszą część kopalni w Bóbrce zrodził się, kiedy uświadomiłem sobie, że technika fotograficzna, jaką jest metoda mokrej płyty kolodionowej, której używam, została opatentowana w 1851 r., a więc trzy lata przed otwarciem pierwszej na świecie kopalni ropy naftowej w Bóbrce. Użyłem tej historycznej zbieżności jako wspólnego mianownika, starając się ukazać cechy wspólne obu profesji, które rodziły się na fali rewolucji przemysłowej”. Zdaniem fotografa XIX-wieczną fotografię i XIX-wieczną technologię wydobywania ropy więcej łączy niż dzieli. „W obu przypadkach ludzie ciężko pracowali ręcznie, używali prostych narzędzi. Często umierali lub tracili zdrowie wskutek wypadków (górnicy na kopalni, a fotografowie przy łatwopalnych i trujących chemikaliach). Jednak to co najważniejsze, to wiara w prawdziwość odwiecznego ludzkiego przekonania, że człowiek może wszystko. Bez względu czy było to wydobycie oleju skalnego, czy wierne oddanie rzeczywistości na szklanej kliszy”.
Jakub Jan Kaska z fotografią związany jest pokoleniowo. Jego pradziadkiem był Rudolf Kaska, znany krośnieński fotograf, który na początku XX w. przez ponad 50 lat miał w Krośnie atelier portretowe. Był również autorem pocztówek z Krosna, Iwonicza i Rymanowa. Pan Jakub u swojej babci przypadkowo odnalazł XIX-wieczny, mosiężny obiektyw angielskiego producenta Dallmeyer’a, zbudowany z dwóch szkieł i tubusa (tulei). Jakub Jan Kaska poznał techniki fotograficzne, które były bliskie jego pradziadkowi. Obecnie specjalizuje się w technice mokrego kolodionu, która polega na naświetleniu w aparacie fotograficznym szklanej płyty pokrytej warstwą kolodionu i halogenkami srebra. Następnie płytkę polewa się wywoływaczem, płucze wodą i utrwala. W wyniku tego procesu chemicznego powstaje negatyw. Kolejnym krokiem jest naświetlanie odbitki. Negatyw kładzie się na papier pokryty solą i srebrem, a następnie wystawia na słońce. Tak naświetloną odbitkę płucze się w wodzie, tonuje złotem i utrwala. Cały proces wykonania odbitki zajmuje kilkanaście dni – jeśli wliczyć w to wykonanie negatywu szklanego, to łącznie kilka dni. Natomiast sama odbitka powstaje dość szybko, w kilkadziesiąt minut. Papier solny wprowadził Henry Fox Talbot w latach 30. XIX w. „Od kilku lat rekonstruuję XIX-wieczne techniki fotograficzne. Są to mokry kolodion, ambrotypia, odbitka solna, odbitka albuminowa. Wszystkie one wymagają surowych chemikaliów oraz wiedzy, jak je poprawnie złożyć. Wszystkie są procesami ręcznymi. Wszystkie są unikatowe i niepowtarzalne”. Fotograf prowadzi również warsztaty i wykonuje ciekawe projekty fotograficzne.
